FIAT 126P OBR SM

RYS HISTORYCZNY : Fiat 126 (wł. centoventisei), zwyczajowo (od 1997 roku oficjalnie) „Maluch” – samochód osobowy klasy aut najmniejszych, konstrukcji włoskiego producenta Fiat, produkowany w latach 1972–2000. Produkowany był przez Fiata oraz na licencji przez polską Fabrykę Samochodów Małolitrażowych (od 1992 roku część koncernu Fiat jako Fiat Auto Poland) jako Polski Fiat 126p (we Włoszech do 1980 roku, w Polsce w okresie od 6 czerwca 1973 do 22 września 2000 roku). Fiat 126 był następcą i rozwinięciem technicznym produkowanego od 1957 roku modelu 500 Nuova. Zachowano ogólną koncepcję samochodu, napędzanego benzynowym, czterosuwowym, chłodzonym powietrzem silnikiem typu R2, umieszczonym w tylnej części pojazdu. Napęd był przenoszony poprzez czterobiegową ręczną skrzynię biegów na koła tylne. Fiat 126 uznawany jest za samochód, który zmotoryzował polskie społeczeństwo. Jego atutami były niska cena zakupu (był najtańszym samochodem dostępnym na polskim rynku) i prosta konstrukcja, umożliwiająca samodzielne naprawy. Był natomiast krytykowany za słabe osiągi, niską skuteczność hamulców i niewielką przestrzeń użyteczną. Przez wiele lat Fiat 126 był jednym z najczęściej spotykanych samochodów na drogach w Polsce i doczekał się wielu nazw potocznych, z których najpopularniejsza – maluch, stała się pod koniec produkcji tego modelu (1997) jego oficjalną nazwą. W 1991 roku pojawił się, przewidziany na następcę modelu, samochód Cinquecento, którego produkcję zakończono jednak już w 1998 roku. W maju 1979 roku – na 2 lata przed terminem – FSM zakończyła spłatę zobowiązań licencyjnych wobec Fiata. 8 czerwca tegoż roku POL-MOT i Fiat podpisały zawartą na okres 10 lat umowę o sprzedaży i modernizacji samochodu 126, na mocy której FSM stała się wyłącznym dostawcą modelu dla włoskiego koncernu. Produkcję 126 we Włoszech zakończono w 1980 roku, po wyprodukowaniu 1 352 912 egzemplarzy. 15 października 1981 roku zakład FSM w Tychach wyprodukował milionowego Polskiego Fiata 126p

OPIS  : POLSKI FIAT 126p OBR SM

Pierwszą zasadniczą modernizację modelu przeprowadzono w 1977 roku. Zmodernizowany samochód zaprezentowano w czerwcu tego roku na 49. Międzynarodowych Targach Poznańskich. Zewnętrznie nowa wersja modelu odróżniła się zmodyfikowaną pokrywą komory silnika, pozbawioną czterech dodatkowych szczelin po obu stronach i posiadającą zmienione przetłoczenie wokół miejsca na tablicę rejestracyjną. Powiększono bębny hamulcowe, w związku z czym zmniejszono rozstaw śrub i prowadzono nowe obręcze kół jezdnych z ozdobnym czarnym kołpakiem (starsze, wypukłe obręcze, wraz ze starym układem hamulcowym, montowano równolegle do 1983 roku). Pojemność skokową silnika powiększono – poprzez zwiększenie średnicy cylindra z 73,5 do 77 mm – do 652 cm³, podnosząc moc o 1 KM. Zmodernizowany silnik oznaczono jako 126A1, dla odróżnienia od starszej jednostki, noszącej oznaczenie 126A. Ta ostatnia pozostała w produkcji (głównie na niektóre rynki eksportowe) do 1985 roku. Wybrane wersje samochodu otrzymały również zmodernizowany (tzw. wzmocniony) układ hamulcowy z pochodzącymi z Fiata 128 bębnami o średnicy 185,53 mm (starszy typ mechanizmów hamujących, o średnicy bębnów 170,1 mm, stosowano równolegle do 1983 roku) oraz alternator o mocy 500 W zamiast 230-watowej prądnicy prądu stałego. Od listopada 1982 roku produkowano zmodyfikowaną wersję silnika 650: wyposażono ją w nowy typ gaźnika (Weber 28IMB10/250), tłumik szmerów ssania i trójkomorowy tłumik wydechu o zmniejszonych oporach przepływu. Ten pierwszy pakiet zmian ograniczał zużycie paliwa o 7%. W czerwcu 1983 roku nastąpiły dalsze udoskonalenia silnika; zastosowano głowicę z nową komorą spalania (stopień sprężania wzrósł do 8:1), nowy wałek rozrządu, lekko zmieniony blok silnika, a także aparat zapłonowy. Zmiany te pozwoliły na zmniejszenie zużycia paliwa o 12% względem pierwotnej wersji. Zmodyfikowany silnik otrzymał oznaczenie 126A1.076/E. Samochody z tą jednostką oznaczono symbolem 650E. Na rynek polski trafiła też niewielka liczba egzemplarzy wyprodukowanych z przeznaczeniem na rynek chiński, z silnikiem 650 przystosowanym do benzyny o liczbie oktanowej 78, o mocy 21,7 KM (16 kW) przy 4750 obr./min, momencie obrotowym 38 Nm przy 3000 obr./min i stopniu sprężania 7:1, wyposażonym w gaźnik typu 28IMB15/300, oznaczonym jako typ 126A1.072. Prędkość maksymalna spadła do 102 km/h, kontrolne zużycie paliwa na 100 km według PN wyniosło ok. 5,1 l przy prędkości 70 km/h, ok. 6,4 l przy 90 km/h i ok. 8,7 l w ruchu miejskim. Już w 1972 roku Fiat 126 zadebiutował w Rajdzie Wisły. Z inicjatywy inż. Zbigniewa Klimeckiego w maju 1975 roku utworzono w OBR SM Dział Sportu Samochodowego. W tymże roku jadący Polskim Fiatem 126p Sobiesław Zasada i Longin Bielak ukończyli poza konkurencją 43. Rajd Monte Carlo. Także w 1975 roku samochód 126p wystąpił w Rajdzie Polski. Specjalnie dla 126p utworzono odrębną klasę markową, dla najmniej zamożnych zawodników. W styczniu 1976 roku Polski Fiat 126p uzyskał homologację grupy 1 FIA. Tegoż roku w Rajdzie Zimowym Stomila wystartowało 12 „Maluchów”, w tym dwa z ekipy fabrycznej (Wiesław Cygan i Jacek Jurzak oraz Andrzej Koper i Dariusz Szerejko). Obie załogi fabryczne ukończyły rajd, trwający 19 godzin na trasie liczącej 980 km, w ciężkich warunkach atmosferycznych (załoga Cygan i Jurzak zajęła 2. miejsce, załoga Koper i Szerejko lokatę 5.). W 1982 roku jadący 126p Janusz Szerla zajął III miejsce w klasyfikacji generalnej Rajdowych Samochodowych Mistrzostw Polski, wyprzedzając m.in. załogi jadące Renault 5 czy Volkswagenem Golfem. W 1983 roku Maluchy z rajdowych tras „demoludów” wyjechały na zachód. Zespół OBR FSM rozpoczął starty w Belgi, Grecji, Francji i Republice Federalnej Niemiec. Rok później Janusz Szerla wywalczył w niemieckiej rundzie Mistrzostw Europy – Rajdzie Saarland trzecie miejsce w klasie do 1300 cm3 właśnie w prezentowanym tu modelu. Wszyscy patrzyli wtedy z niedowierzaniem, że małe auto z Polski wyposażone już wtedy z nowszy silnik 650 cm3 o mocy seryjnie 24 KM (w wersji rajdowej około 35) jest w stanie wygrywać (np: 15 miejsce z 71 załóg na odcinku) z dużo bardziej zaawansowanymi konstrukcjami z zachodu. W 1989 roku Krzysztof Koczur i Krzysztof Janarek, startujący w Rajdzie Niemiec w Fiacie 126 BIS, zajęli II miejsce w klasie do 1300 cm³ grupy A. Z powodu trudności finansowych i ekonomicznych FSM działalność Działu Sportu Samochodowego została 1 stycznia 1990 roku zawieszona. Mimo to kierowcy jadący 126p kontynuują starty w zawodach motorowych do czasów obecnych.