FABRYKA CHTZ

W latach 1927-1928 fabryki ZSRR wyprodukowały 1272 traktory, w latach 1928-1929 wydały 3281 traktorów. To nie wystarczało, a potrzeby rolnictwa były w tym czasie zaspokajane, głównie poprzez import. W związku z tym zrewidowano pięcioletni plan budowy zakładów inżynierii rolniczej i podjęto decyzję o natychmiastowym rozpoczęciu budowy trzech przemysłowych gigantów, z których każdy miałby produkować 50 tys. ciągników rocznie. Jesienią 1929 roku Najwyższa Rada Gospodarki Narodowej ZSRR podjęła decyzję o budowie jednej z fabryk traktorów w Charkowie. Na budowę wyznaczono okres piętnastu miesięcy. W Zarządzeniu Rady Najwyższej ZSRR nr 455 z dnia 23 grudnia 1929 r. zaznaczono, że Państwowy Instytut Projektowania Zakładów Metalurgicznych (Dipromez) do 15 stycznia 1930 r. powinien zakończyć prace nad opracowaniem wstępnego projektu Charkowskiej Fabryki Traktorów do produkcji 50 tys. traktorów rocznie na dwie zmiany, biorąc pod uwagę ciągły tydzień. Model ciągnika miał być podobny do ciągnika Caterpillar, o mocy 25-30 koni mechanicznych. Ogólnozwiązkowe Stowarzyszenie Samochodów i Traktorów otrzymało prawo decydowania o celowości pozyskania pomocy zagranicznej w realizacji prac budowlanych, a także o zaproszeniu indywidualnych specjalistów zagranicznych do udziału w uruchamianiu i oddawaniu do użytku przyszłych fabryk (oznaczało to fabryki traktorów w Charkowie i Czelabińsku, a zakład w Stalingradzie był już wtedy zbudowany). Następnie zmieniono początkowe zadanie przemysłowe: KhTZ wyprodukuje 50 tys. ciągników SHTZ 15-30. Ciągnik ten został opracowany w oparciu o konstrukcję jednego z najlepszych ciągników tamtych czasów, International 15/30 o mocy 15-30 koni mechanicznych, który był produkowany przez amerykańską firmę International Harvester. 11 stycznia 1930 r. zarządzeniem Rady Najwyższej ZSRR M. G. Myszkow został mianowany szefem wydziału „Jużdrorrobud”. A w styczniu tego samego roku delegacja doświadczonych inżynierów wyjechała do Niemiec i Stanów Zjednoczonych po maszyny, prasy, młoty, maszyny do tortur, przenośniki. Plac budowy został wydzielony 15 kilometrów od Charkowa na Południowych Kolejach Żelaznych w pobliżu węzła Łoszewo. Teren budowy zajmował łączną powierzchnię około 600 hektarów, z czego około 150 hektarów przypadło na sam teren fabryki (na północ od linii kolejowej), a pozostałą część terenu zajmowały tymczasowe osiedla dla robotników i personelu technicznego – 180 hektarów (północno-zachodnie i południowo-wschodnie narożniki terenu), instytucje administracyjne i kierownicze, magazyny oraz bazy materiałów i urządzeń budowlanych – około 140 hektarów (część środkowa, w przyszłości zielona strefa socjalistycznego miasta), ćwiartki tego ostatniego — 130 hektarów. Po wybraniu lokalizacji wykonano pomiary tacheometryczne i niwelacyjne, położono wystarczającą liczbę studni wiertniczych, aby móc ocenić budowę geologiczną gleby, która okazała się w większości jednorodna na całym terenie: pod czarną glebą o grubości jednego metra znajduje się gruba warstwa gęstej gliny, pocięta na głębokości około siedmiu metrów warstwą piasku o grubości 1,2-1,5 metra. Wody gruntowe są bardzo głębokie. Zbierano, sprawdzano i ważono również dane meteorologiczne i klimatyczne z wielu lat. Prace budowlane prowadziły specjalne organizacje: budowlane — Indbud; sanitarno-techniczne Ukrsantekhbud i Promventilation, kolejowe — Transbud, zewnętrzne zaopatrzenie w wodę i kanalizacja — Vodobud; roboty elektryczne — VEO; konstrukcje metalowe — Biuro Instalacyjne Zakładu KhTZ. W styczniu 1930 roku, zaraz po wytyczeniu placu budowy, zaczęto sprowadzać drewno na tymczasowe konstrukcje. Potrzebna była duża liczba budowniczych różnych zawodów i kwalifikacji — około 12-15 tys. osób. Dla takiej liczby osób zaprojektowano tymczasowe konstrukcje. Wszystkie tymczasowe budynki zostały podzielone na dwie osady: Siewiernoje — koło Prombudu, Piwdenne — koło Żytłobudu, część centralna — instytucje administracyjne i publiczne, bazy materialne i transportowe. Osiedla północne i południowe przeznaczone były dla dwunastu tysięcy robotników z odpowiednim personelem technicznym. Wsie składały się z baraków ze stołówkami, sklepami spożywczymi i przemysłowymi, siecią straganów i kiosków, przychodnią, łaźnią, pralnią, salonem fryzjerskim i klubem. Łącznie wybudowano budynki pomocnicze: 95 baraków mieszkalnych, 21 biur i biur, 65 zakładów komunalnych, 14 instytucji administracyjnych i publicznych, 12 sklepów i kramów, 6 zakładów leczniczych, 34 magazyny i magazyny. Ze względu na obecność kilku arteli na placu budowy, wzniesiono dla nich wioski ze stajniami, magazynami paszy, zaopatrzeniem w wodę itp. Doprowadzono również tory kolejowe do magazynów i na plac budowy. Prace zostały częściowo wykonane wraz z ułożeniem autostrady we wsiach i na terenach Traktorobudu, a układanie autostrady komunikacyjnej z Charkowem zostało prawie ukończone. Wybudowano i wyposażono stadninę koni do transportu konnego, garaż samochodowy dla samochodów ciężarowych i traktorów. Na samym początku okresu przygotowawczego pojawiła się potrzeba budowy cegielni, którą następnie wybudowano. Jego wydajność wynosiła pięć milionów sztuk cegieł miesięcznie. W kwietniu 1930 r. Najwyższa Rada Gospodarki Narodowej kraju zatwierdziła budowę ChTZ. Decyzja o budowie fabryki traktorów w Charkowie i zatwierdzeniu ostatecznego zadania projektowego datuje się na 1930 rok, a uruchomienie zakładu i rozpoczęcie produkcji w ciągłym strumieniu — 1 października 1931 roku. Brak czasu i krótkotrwałość okresu przygotowawczego nie pozwoliły kierownictwu budowy na zorganizowanie prac w ogólnie przyjętej dla nich kolejności. Wyjściem z sytuacji była organizacja wszystkich rodzajów prac budowlanych i instalacyjnych w tym samym czasie. Metodą na to była maksymalna konsolidacja pracy nad określonym obiektem przy przyspieszonym tempie projektowania i tworzenia rysunków roboczych. 13 grudnia 1930 roku dyrektorem Traktorobudu został mianowany Pantelejmon Iwanowicz Świstun, który 30 września 1931 roku został pierwszym dyrektorem ChTZ. W styczniu 1931 r. kontynuowano budowę obiektów przemysłowych i budownictwa mieszkaniowego ChTZ. Szczególną uwagę zwrócono na kuźnię i odlewnie. 21 września 1931 roku załoga ChTZ zameldowała o gotowości do uruchomienia gigantycznej fabryki, która została zbudowana i zainstalowana w ciągu piętnastu miesięcy. 28 września 1931 roku uchwałą Wszechukraińskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego zakładowi nadano nazwę „Sp. z o.o. „Ordżonikidze”. W dniu 1 października 1931 roku odbył się wiec z okazji uruchomienia zakładu. Mimo ulewnego deszczu i zimnego wiatru trybuna w pobliżu budynków zakładu została otoczona przez 25 tys. robotników budynku, delegacje wszystkich charkowskich fabryk, kołchozów, fabryk innych miast. Na mównicy znaleźli się członkowie Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii (bolszewików) Ukrainy oraz rządu: Kosior, Pietrowski, Stroganow, Terechow, Czerniawski, Suchomlyn, Serbyczenko, Dubowy, Swistun, Potapenko, poeci Demian Bednyi i A. Bezimenski i inni. Na osobnej mównicy znajdują się konsulowie obcych państw. Pierwsze testy ciągnika odbyły się w gminie św. Andrzeja „Nadia”. W październiku wyprodukowano 50 maszyn, w listopadzie – 381, w grudniu – 863, w ciągu zaledwie trzech miesięcy pierwszego roku istnienia zakładu oddano do użytku 977 ciągników. Praca w tych miesiącach była okresem walki z „chorobami wieku dziecięcego” na etapie rozruchu. Kolejnym efektem pracy charkowskich konstruktorów traktorów była maszyna SHTZ-NATI ITA, która była produkowana od 1937 do 1949 roku. Rozpoczęta w 1936 roku przebudowa zakładu miała na celu zapewnienie przejścia przedsiębiorstwa na produkcję bardziej zaawansowanych, mocniejszych ciągników gąsienicowych. Pod koniec 1938 r. z fabrycznej linii montażowej zjeżdżało dziennie 40-50 traktorów, a na polach pracowało już ponad 10 tys. takich maszyn. Od początku tego samego roku rząd podjął decyzję o produkcji ciągników gąsienicowych wytwarzających gaz w KhTZ. Rozpoczęła się również produkcja lodówek elektrycznych typu domowego. Wojna, która się rozpoczęła, wymusiła również odbudowę produkcji w ChTZ. Jeśli przed wojną głównymi produktami przedsiębiorstwa były traktory, to na początku wojny zakład gwałtownie zwiększył produkcję wyrobów wojskowych, jej udział wzrósł z 19,6 proc. w lipcu do 83,2 proc. w sierpniu-wrześniu 1941 r. Armata samobieżna ChTZ-16 została opracowana wspólnymi siłami Biura Konstrukcyjnego Wydziału Czołgów NATI i ChTZ. Produkcja seryjna produkowana była od września do października 1941 r. w zakładach ChTZ. W sumie wyprodukowano około 90 instalacji, które wzięły udział w walkach pod Charkowem. 28 grudnia 1949 roku Charkowska Fabryka Traktorów rozpoczęła produkcję nowych małych ciągników „ChTZ-7”.Od 1949 roku wskrzeszony z ruin ChTZ przeszedł do produkcji ciągnika z silnikiem wysokoprężnym DT-54, który zyskał zasłużoną sławę jako bezproblemowy robotnik na polach zbożowych wszystkich regionów ZSRR. 29 września 1954 roku z głównej linii montażowej Charkowskiej Fabryki Traktorów zjechał 100-tysięczny ciągnik spalinowy DT-54. Samochody znane daleko poza granicami Ukrainy i ZSRR pod marką ChTZ-DT-14, DT-20, T-25 były szeroko poszukiwane na wszystkich pięciu kontynentach planety, dlatego fabryka otrzymała honorową międzynarodową nagrodę „Złoty Merkury”. W szczególności w Indiach zbudowano fabrykę traktorów specjalnie do produkcji takich maszyn. W czwartym kwartale 1955 roku KhTZ przestawił się na produkcję ciągnika DT-14 z silnikiem wysokoprężnym. Pierwowzorem tego samochodu był ChTZ-7, tyle że z tą różnicą, że w nowym samochodzie zainstalowano silnik wysokoprężny o mocy 14 koni mechanicznych. W tym samym czasie w latach 1948-1950 powstał lekki ciągnik artyleryjski (ATL), a w latach 1953-1954. Firma KhTZ wyprodukowała pilotażową partię tych maszyn. W tym samym czasie Charkowska Fabryka Traktorów otrzymała polecenie stworzenia ciągnika o mocy 130 koni mechanicznych. A już pod koniec lipca 1961 roku na polach kołchozu im. Ordżonikidze w powiecie łozowym pojawił się nowy ciągnik kołowy, który wykonywał głęboką orkę pięciokorpusowym pługiem z prędkością 9 kilometrów na godzinę, był to T-125. 19 października 1964 roku Najwyższa Rada Gospodarki Narodowej ZSRR podjęła uchwałę nr 98, która przewidywała stworzenie zdolności produkcyjnych do produkcji T-125 i zunifikowanych z nim ciągników gąsienicowych. Rezolucja ta przewidywała odbudowę Charkowskiej Fabryki Traktorów wraz z budową kilku nowych obiektów na terenie zakładu. W 1966 roku rozpoczęto produkcję ciągnika T-125, a także jego modyfikacji: KT-125 — ciągnik z maszynami do robót ziemnych wyprodukowany przez kijowski zakład „Buddormash”, T-127 — ciągnik ślizgowy. W tym samym czasie w 1965 roku zatwierdzono SIWZ dla projektu ciągnika gąsienicowego T-150, który przewidywał tworzenie modyfikacji ciągników, w tym kołowych. Projekt techniczny został zatwierdzony przez rady naukowo-techniczne przemysłu i NATI w okresie styczeń-luty 1967 roku. W tym samym czasie, w 1967 roku, z linii montażowej ChTZ zjechał milionowy ciągnik – T-74, zmodernizowany model DT-54. W latach 70-tych zakład, po przeprowadzeniu radykalnej przebudowy bez wstrzymywania produkcji, z powodzeniem przestawił się na produkcję ciągników klasy „3 tony” ciągnika T-150 w wersji gąsienicowej i kołowej. Co ciekawe, w listopadzie 1979 roku ciągnik T-150K był testowany na stacji testowej University of Nebraska w USA. Porównanie wyników testów ciągników T-150K i ciągników analogowych przeprowadzonych na tej stacji według systemu sześciopunktowego wykazało, że T-150K przewyższa wszystkie inne analogi pod względem poziomu technicznego. Od 1985 roku w różnych rejonach obwodu charkowskiego prowadzone są próby ciągników ChTZ-200 i ChTZ-180 Maszyny wyposażono w silniki SMD o mocy 180 koni mechanicznych. Osiągi KhTZ-200 okazały się o 50 procent wyższe niż T-150, a zmniejszenie zużycia paliwa wyniosło aż 21 procent. Dodatkowo, ze względu na spadek dynamiki skręcania, zmniejszyło się obciążenie elementów przekładni. W 1994 roku zakład został przekształcony w otwartą spółkę akcyjną „Charkowska Fabryka Traktorów”. „S. Ordżonikidze”. W 2000 roku powstała nowa „seria 160” mocnych integralnych ciągników rzędowych do uprawy roli, przeznaczonych do prac rolniczych przy przetwarzaniu i zbiorze buraków cukrowych, kukurydzy, słonecznika, ziemniaków, gryki, soi i innych upraw rzędowych. W porównaniu z ciągnikami MTZ-80 i T-70 ich wydajność wzrosła 2-2,5 razy. Międzynarodowe „Bureau Veritas” certyfikowało system jakości produkcji tych ciągników zgodnie z normami ISO 9001, nawiasem mówiąc, prawie wszystkie ciągniki KhTZ posiadają certyfikat zgodności w systemie certyfikacji UkrSEPRO i GOST Russia. Od 2007 roku linia produktów KhTZ została po raz pierwszy rozszerzona o spycharkę drogową TS-10. Pierwsza partia maszyn tej serii została sprzedana przedsiębiorstwom na Białorusi i Ukrainie. Dziś coraz większego znaczenia nabiera nie tylko produkcja nowych modeli ciągników, ale także ich dalsze wsparcie – przedsprzedaż, gwarancja i serwis – w 2005 roku zakład stworzył sieć dealerską na Ukrainie. W 2013 roku, według rankingu wiodących przedsiębiorstw zaawansowanej technologicznie inżynierii mechanicznej Ukrainy pod względem innowacji menedżerskich, ChTZ zajął szesnaste miejsce. Należy również zauważyć, że przedsiębiorstwo zachowuje ważne obiekty sfery społecznej. W dniu 17 października 2013 r. wyszło na jaw, że firma kończy pracę 18 października wraz z wysłaniem pracowników na urlop bezpłatny w związku z zakończeniem przez Charkowskie Służby Celne Ministerstwa Przychodów i Ceł Ukrainy deklaracji celnych 7 rosyjskich przedsiębiorstw, które zaopatrują Charkowską Fabrykę Traktorów w komponenty i materiały do produkcji ciągników. W nocy z 10 na 11 kwietnia 2015 r. zdemontowano pomnik członka Biura Politycznego KC Wszechzwiązkowej Partii Komunistycznej (bolszewików) Sierga Ordżonikidze, stojący przed budynkiem głównej administracji zakładu. 11 kwietnia Charkowska Fabryka Traktorów oficjalnie zareagowała na to w następujący sposób: „… Faszystowscy nieludzie pluli na historię Ukrainy i w dusze robotników Charkowskiej Fabryki Traktorów Sergo Ordżonikidze. W nocy wandale i zamaskowani barbarzyńcy zdemolowali pomnik Sergo Ordżonikidzego… Tym czynem bandyci pod osłoną nocy nie tylko znieważyli i zniszczyli mienie trzytysięcznej załogi zakładu, ale także znieważyli ponad 25 tysięcy weteranów zakładu…” W lipcu 2015 roku okazało się, że Charkowska Fabryka Traktorów na międzynarodowym forum „Agroport-2015”, które odbędzie się w październiku 2015 roku, zaprezentuje nowy ciągnik gąsienicowy „Quadrotek”, który ma nową przekładnię hydrauliczną i składa się w 70% z ukraińskich części pancernych, a także wywiera minimalny nacisk na podłoże i umożliwia wymianę gąsienicy na kołową. Narodowy Uniwersytet Techniczny „Charkowski Instytut Politechniczny” brał udział w opracowaniu nowego ciągnika. Ponadto Charkowska Fabryka Traktorów podpisała umowę z Volvo Penta na wyposażenie jej w charkowskie silniki do ciągników, ponieważ szwedzkie silniki są przyjazne dla środowiska, a ciągniki Volvo są poszukiwane w Afryce. Silniki te będą wykorzystywane w ciągnikach na rynek ukraiński i zagraniczny, a dla Rosji ciągniki ChTZ będą wyposażone w silniki YaMZ. W grudniu 2015 roku KhTZ wyprodukował partię 10 ciągników elektrycznych. Traktor kosztuje 15 tysięcy rubli. USD. Jego moc wynosi 35 KM, co pozwala na przemieszczanie przyczep o masie do 2 ton z prędkością 40 km/h. Z powodu przeszkód prawnych zakład był nieczynny od marca 2016 r. do stycznia 2017 r., w wyniku czego bez pracy pozostało ponad 2,5 tys. osób. pracowników przedsiębiorstwa. Wraz z przybyciem nowego inwestora, Ołeksandra Jarosławskiego, produkcja została wznowiona tak szybko, jak to możliwe. Już w lutym 2017 roku z linii montażowej zjechał pierwszy ciągnik, a do końca roku wyprodukowano 794 sztuki urządzeń, a Charkowska Fabryka Traktorów osiągnęła zysk w wysokości 48,8 mln hrywien. W 2018 roku zakład zaprezentował uniwersalne manewrowe urządzenia kolejowe oparte na ciągniku T-150 typu MMT-2 i MMT-2M oraz ładowaczu T-156B-09-03. W 2018 roku z linii montażowej przedsiębiorstwa zjechało około 900 nowych maszyn, a eksport podwoił się w porównaniu z 2017 rokiem. Na rok 2019 planowane są mniej więcej takie same wolumeny: zakład nie pracuje „na potrzeby magazynu”, ale wytwarza produkty zgodne z portfelem zamówień. W 2020 roku Charkowska Fabryka Traktorów (ChTZ) decyzją Charkowskiego Rejonowego Sądu Administracyjnego wszczęła procedurę rehabilitacji przedsiębiorstwa przed wszczęciem postępowania upadłościowego, która nakazała Charkowskiej Fabryce Traktorów zapłacenie państwu ponad 400 mln hrywien. Zadłużenie. W lipcu 2022 r. grupa finansowo-przemysłowa DCH poinformowała, że w wyniku rosyjskiego ostrzału w obwodzie charkowskim zniszczony został jeden z jej zakładów i „dwa obiekty infrastrukturalne”. Wiadomo, że grupa DCH ma tylko jedno przedsiębiorstwo przemysłowe – Charkowską Fabrykę Traktorów (ChTZ).

ŹRÓDŁO : WIKIPEDIA